Intentie versus basisvaardigheden

De intentie van de mens in het onderwijs ligt niet bij Basisvaardigheden, Toetsen of Onderwijsresultaten. Ze zijn een middel om intentie te verwezenlijken.

Ontvangers van onderwijs, leerlingen en ouders, voelen aan vanuit welk pedagogisch verlangen jullie onderwijs voortkomt en wordt geleefd. Door druk te leggen op het aanleren van basisvaardigheden, verdwijnt de zinvolle relatie in het onderwijs. Dit heeft effect op het klimaat in de les.

Overscholing

Als resultaten van basisvaardigheden tegenvallen, zal vertrouwen in de mens beschadigd worden. Dit levert stress op bij leraren en leerlingen en een reactie van wantrouwen dat zich uit in controle, meten en toetsen: Overscholing. De ernstige gevolgen van overscholing zijn nu al zichtbaar: 43% van de leerlingen zit met stress in de klas. 70% van de meisjes zit wekelijks met buikpijn op school.

Schoolklimaat op 1

Het Schoolklimaat en het klimaat waarin een les zich afspeelt bepaalt in welke mate leerlingen zich veilig en gelukkig voelen en dus gestimuleerd worden om te leren. Het is de eerste voorwaarde voor onderwijs. Dit geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor leerkrachten.

Leraren zijn lid van een team, maar veel teams kenmerken zich door ‘working apart together’. Als er in een team weinig gesprek is over de kwaliteit van het werk en hoe men zich erbij voelt, ontstaat het risico dat leraren weinig veiligheid voelen om zich kwetsbaar op te stellen.

Gevolg: leraren staan weinig open voor externe feedback waardoor ze zichzelf als enig referentiekader hebben bij het nadenken over professionele kwaliteit en hun gevoel daarbij. Dat kan een belemmering zijn voor professionele ontwikkeling en professioneel handelingsvermogen.

Hierdoor ontstaat een toegenomen ervaren werkdruk, minder denkruimte, wat ten koste gaat van het eigen handelingsvermogen.

Het ontbreken van een gevoel van gezamenlijk handelingsvermogen versterkt uiteindelijk het gevoel dat je niet onderdeel bent van een professioneel team maar er in je eentje voor staat. En dat in een organisatie die gemaakt is voor en door mensen.

Kwaliteit van het Team

Teamcultuur is het sterkste instrument om kwaliteit vorm te geven en menselijke verhoudingen te voeden. De gedeelde visie of mensbeeld geven de onderwijskundige en pedagogische dialoog richting. Voorbeelden hiervan zijn Vrije School Onderwijs of Christelijk Reformatorisch Onderwijs waar visie en mensbeeld richting geven aan de professionele dialoog.

Onderwijs is geen wedstrijd

Kinderen stellen scholen niet de vraag: leer mij lezen en schrijven of een goed burger te zijn (basisvaardigheden). Het zijn niet neutrale elementen die door onze niet neutrale maatschappij worden opgedrongen.

Je hierover verantwoorden kan ervaren worden als een onmogelijke taak. Zeker sinds de jaren ’90 PISA onderzoeken ons zelfs op wereldschaal vergelijkt over kwaliteit van onderwijs. In verantwoording zit het woord ‘antwoord’. Dat impliceert een vraag. En daarmee is de cirkel rond: Welke vragen stellen wij elkaar? Hoe zorgen we ervoor dat de druk en stress vermijden?

Bespreekbaar maken = beheersbaar maken

Dialoog in vrijheid met ruimte voor intuïtie en inzicht en een goede relatie tot de data die je tot je beschikking hebt, ontstaat als er twijfel is. Door perspectieven te delen en zonder een oplossing in het vooruitzicht te stellen, ontstaat er sneller inzicht. Het kenmerk van inzicht is dat je het nooit vooraf kunt vaststellen, maar dat het ontstaat.

Je hebt als bestuurder of leidinggevende in het onderwijs de opdracht om te laten zien dat je twijfelt. Dat je piekert, dat je het niet weet.

De erkenning dat er een uitdaging is, is belangrijker dan de oplossing. Stop dus met de oplossing aandragen, maar vergroot de ruimte voor de dialoog. Regel minder en los minder op. Als een probleem vaker terugkomt (een trend) is het essentieel om eerst een erkenning af te geven, twijfel te tonen en ruimte te maken voor bespreking. Bespreekbaar maken = beheersbaar maken.

Bespreek je zorgen met ons. We staan voor je klaar om met
jullie de Mens in het onderwijs weer centraal te stellen.

Marco Sombroek
Suzette Waltmans